De overheid beschouwt zich buitenstaander in een conflict tussen anderen, maar voor de burgers is de overheid wel degelijk partij
James, James Stootband. Mijn zaad is kiezel. Oud zaad dat in miljoenen jaren is gepolijst en geslepen in doorschijnend wit, alle grijs tinten, zwart dooraderd, met rode blos of paarse franje. Ik omvat alle kleuren van de natuur, ben hard en rond, zonder zweepstaart, ik zwem niet ik rol. Ik stort mij met duizenden in de moederschoot. Daarin wentelt een plasma van cement, zand en water waaruit grindregels, trottoirbanden en lateien worden gevormd. Ik ben geboren als stootband, James Stootband.
Iedereen kent grindtegels en trottoirbanden, zij dragen de mens, houden hem op het rechte pad, wijzen hem de toekomst. Aan mij denken ze niet. Ik behoor tot de groep wezens die in de brandende zon, snerpende kou en regen ergens op een verlaten plek liggen vergeten te zijn. Misschien ben ik wat zwaar op de hand maar mijn plichtsbetrachting wordt niet erkend, mijn levensduur niet gewaardeerd en mijn ronde vormen niet gekoesterd. Ik ben echter uit het goede zaad geboren.
Neem nou die burger die in de openbare ruimte een houten hekje plaatst om zijn tuinmuur te beschermen tegen de opdringerige bumper van een geparkeerde auto. Een houten hekje, ik vraag u, is dat geen godslastering? Hout is steen in een embryonale fase en wat voor steen, steenkool, een gelaagde substantie van samengeperste groente!
Natuurlijk gaat de gemeente van deze burger handhaven en marcheert naar de bezwarencommissie. Komt het door mijn zusje de grindtegel dat mensen alleen rechtuit lopen en nooit naar rechts of links kijken? Toch ben ik in functie gekomen omdat een mediator de marcherende massa heeft tegengehouden, de koppen naar alle windrichtingen heeft laten draaien en ook naar elkaar. Eindelijk, in mediatieve rust, dachten de strijdende partijen aan mij.
Ik lig languit in dit parkeervak, vol verwachting naar weer een streling van zacht rubber. De embryonale steenkool is verwijderd en ik waak over mijn nichten in het tuinmuurtje. Ik ben onverzettelijk in mijn taak want ik ben James, James Stootband.
Handhaving of conflictoplossing?
Het gaat hier om het onrechtmatig plaatsen van een hekje. Nadat de boze buurman dit heeft gemeld bij de gemeente (hij maakt bezwaar), hoopt hij dat het hekje moet worden verwijderd.
Veel ambtenaren zijn geneigd om het ‘probleem’ te bekijken vanuit de juridische invalshoek. Iets mag wel of iets mag niet. Dit hekje plaatsen mocht niet, en de taak van de overheid is om te handhaven. En daarmee vernauwt de blok.
Gelukkig ervaren steeds meer ambtenaren dat de ‘regel = regel’ aanpak geen recht doet aan maatschappelijke werkelijkheid, en eerder conflicten oproept dat oplost. De betreffende ambtenaar had kunnen besluiten dat het hekje verwijderd moest worden, maar hij heeft niet alleen aandacht besteed aan wat er niet mocht, maar ook aan wat er wel mocht. Langs de weg van luisteren, samenvatten en doorvragen heeft hij de belangen in kaart gebracht en heeft hij samen met beide boze burgers een keuze gemaakt. Een stootband.
Als de overheid zijn eigen voorstellen mag uitvoeren, zoals in dit geval, gaat het meestal wel goed. Maar het werkt alleen als het conflict tussen de buren nog niet al te veel geëscaleerd is. Ze zouden zich kunnen verzetten om dat de oplossing van ‘de vijand’ komt. Bovendien staat niet vast dat het probleem hiermee is opgelost. Het conflict kan dieper zitten, tussen de buren onderling, en/of tussen één van de buren en de gemeente.
Bij mediation kies je ervoor om de inhoud te scheiden van de relatie. Qua inhoud gaat het om het onrechtmatig plaatsen van een hekje. Dat lijkt een kwestie van handhaven: het hekje moet weg. Je kunt ook proberen als overheid om een oplossing te vinden waarmee beide partijen (inclusief de overheid) tevreden zouden moeten zijn. Dat is een kwestie van onderhandelen met alle partijen. Maar soms hebben burgers wel belang bij de oplossing van hun probleem maar niet, of nog niet, bij het loslaten en/of bijleggen van het conflict!
Heeft de buurman wel geprobeerd om eerst met de eigen naar van de schutting i.c. het hekje te praten? Zo nee, waarom niet en zo ja: waarom zijn ze niet tot overeenstemming gekomen? Kennelijk is de relatie tussen de twee niet optimaal te noemen. Er zit dus meer achter dat hekje.
Als de ambtenaar niet wil dat het probleem escaleert of in de toekomt in een andere vorm terugkomt, kan hij ervoor kiezen eerst aan de gang te gaan met het onderliggende conflict en dan pas met het probleem van het hekje. Als iedereen weer on speaking terms is, kan de uiteindelijke keuze een stootband zijn, maar allerlei andere oplossingen zijn ook denkbaar. Wie weet, wordt alleen het hekje weggehaald en is iedereen toch tevreden.
