Slimme oplossingen voor controversiële kwesties
Beleidsbemiddeling
Een groep burgers protesteert tegen de komst van een windmolenpark; een conflict tussen maatschappelijke organisaties over een ingrijpende wijziging in subsidiebeleid; een bedrijvensector dreigt met een juridische procedure over een nieuw vergunningenstelsel… Allemaal voorbeelden van taaie conflicten, die we ook wel wicked problems noemen.
Een beleidsbemiddeling is altijd maatwerk maar kent in grote lijnen zes fasen:
- conflictanalyse
- een gezamenlijk proces starten
- het conflict in kaart brengen
- brainstormen over oplossingen
- onderhandelen en besluitvorming
- een overeenkomst sluiten
Ruimtelijke Domein
Nederland is een klein, dichtbevolkt land en wanneer we iets nieuws willen bouwen of iets ouds willen veranderen, stuit dat vaak op verzet. Iedereen begrijpt dat windmolens in ons winderige landje duurzame energie kunnen opwekken. Iedereen snapt dat daklozen ergens opgevangen moeten worden. Iedereen is het ermee eens dat ons afval ergens verwerkt moet worden. Maar niemand wil in z’n dagelijkse leven met de (over)last die deze noodzakelijke voorzieningen meebrengen worden geconfronteerd. ‘Niet in mijn achtertuin!’ roepen ze dan.
Beleidsbemiddeling biedt uitkomst wanneer er verzet is tegen ruimtelijke ontwikkelingen en dat verzet dreigt die ontwikkeling plat te leggen. Door de stakeholders (belanghebbenden) te betrekken bij de plan- en besluitvorming en op zoek te gaan naar creatieve oplossingen en nieuw draagvlak, doorbreekt de beleidsbemiddelaar de impasse. Door polarisatie tegen te gaan en oplossingen te vinden die aan alle belangen tegemoet komen, wordt verzet in de trant van ‘Niet in mijn achtertuin!’ omgebogen naar ‘WEL in mijn achtertuin!’
Met de komst van de nieuwe Omgevingswet moeten initiatiefnemers van ruimtelijke projecten, zoals overheden en ontwikkelaars stakeholders zoals omwonenden actief betrekken. Door pro-actief hun belangen en behoeften mee te nemen in het ontwerp is het de bedoeling dat onnodige juridische procedures en klachten worden voorkomen. Maar hoe doe je dat?
Beleidsbemiddeling is een krachtige vorm van participatie omdat de beleidsbemiddelaar een onafhankelijke en neutrale procesbegeleider is. Hij/zij heeft geen eigen belang en heeft als enige taak ervoor te zorgen dat alle verschillende perspectieven en belangen een gelijkwaardige stem en plek in het proces krijgen.
Sociaal domein
Decentralisatie, transformatie, oplopende tekorten… De afgelopen jaren is er veel veranderd in het Sociaal Domein in Nederland. Zorg is een ‘markt’ geworden, veel taken zijn overgeheveld naar gemeenten en we streven steeds meer naar zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Maar de praktijk is weerbarstig en al deze veranderingen zijn makkelijker bedacht dan uitgevoerd.
Willen we ervoor zorgen dat iedereen die hulp nodig heeft de juiste hulp krijgt en dat het allemaal ook nog eens betaalbaar blijft, dan zullen alle betrokken organisaties goed moeten samenwerken. Ketenregie wordt dat ook wel genoemd. Maar hoe doe je dat? Hoe zorg je ervoor dat overheden, zorg-aanbieders, verzekeraars, cliëntenorganisaties en cliënten met elkaar op èèn lijn komen?
Beleidsbemiddeling heeft bewezen een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de totstandkoming van samenwerking in het Sociaal Domein. Of die samenwerking nou genoodzaakt is door bezuinigingen of omdat beleids- en uitvoerende organisaties elkaar kunnen versterken, het begint altijd met duidelijke afspraken. Afspraken over wat voor hulp cliënten aanspraak kunnen maken, afspraken over wie wat doet (en wat niet). Afspraken die ervoor zorgen dat de kwaliteit maar ook de betaalbaarheid van hulp behouden blijft.
Een beleidsbemiddelaar helpt om nieuwe samenwerkingen in het Sociaal Domein op te zetten en conflicten te voorkomen. Dat kan zijn door op directie-niveau onderhandelingen te begeleiden of juist door ervoor te zorgen dat de stem en belangen van cliënten hoorbaar zijn in het beleidsproces. Juist door de verschillende (belevings)werelden samen te brengen, helpt beleidsbemiddeling om duurzame samenwerking tussen keten-partners tot stand te brengen.
Openbare Orde en Veiligheid
Nederland is een vrije, diverse en daardoor soms ook complexe samenleving. Allerlei verschillende maatschappelijke groepen met verschillende levensovertuigingen leven samen op een klein stukje aarde. Dat kan tot botsingen leiden en soms tot onbegrip tussen verschillende groepen. Incidenten in het uitgaansleven, tradities die (onbedoeld) leiden tot discriminatie, bevolkingsgroepen die gemarginaliseerd raken, mensen die zich onveilig voelen – dit zijn de uitdagingen van een open samenleving. De vraag is: hoe gaan we ermee om?
Of het nu gaat om horeca-openingstijden om overlast en gevaarlijke situaties tegen te gaan, afspraken over (particulier) cameratoezicht of een nieuwe beleidsplan om minderheden beter in staat te stellen te participeren in de samenleving, de beleidsbemiddelaar helpt om verschillende belangen en verschillende levensovertuigingen bij elkaar te brengen in het kader van Openbare Orde en Veiligheid.
In principe heeft de overheid de taak om hiervoor zorg te dragen, maar zonder de inzet en medewerking van burgers is het gedoemd te mislukken en rest er alleen nog maar handhaving ‘met de harde hand’. Veel beter is het natuurlijk dat we als verschillende groepen samen en met elkaar leren samenleven en iedereen de kans krijgt mee te doen en zich vrij te bewegen. In plaats van alleen maar naar de overheid te kijken, moet iedereen daar een stukje verantwoordelijkheid in nemen. Beleidsbemiddeling faciliteert dit.
Door iedereen een stem te geven in de beleidsvorming rond openbare orde en veiligheid en door de juiste balans te vinden tussen eigen verantwoordelijkheid en de verwachtingen ten opzichte van de (lokale) overheid, blijven we tolerant, vrij en divers!
Jan van Rijn, wethouder Hillegom
“Aik Kramer is een goede beleidsbemiddelaar en heeft ons als gemeente geholpen een nieuwe samenwerking met wijkbewoners aan te gaan.”
Harry Huisman, buurtbewoner
“Frans Spekreijse heeft ons naar een gezamenlijk gedragen oplossing geholpen… Hij had voor iedereen een open oor en hij zorgde dat wij begrip, respect en waardering voor elkaar gingen krijgen waardoor wij elkaars belangen gingen zien en accepteren.”
