In dit uitgebreide onderzoek staan de rol, positionering en professionalisering van facilitators (procesbegeleiders) centraal. Het is een verkenning van de bijdrage en meerwaarde van deze professionals in concrete participatietrajecten.
Een facilitator richt zich op sociale relaties en interacties tussen overheden en burgers door middel van transformatieve vaardigheden. Hierbij spelen communicatieve vaardigheden en interactie-modellen een belangrijke rol. Een facilitator richt zich ook op institutionele relaties en besluitvorming door middel van evaluatieve vaardigheden. Hierin staan procesontwerp en strategische afstemming centraal.
De facilitator richt zich op kwaliteit, kaders, speelruimte en het verwerken van bijvoorbeeld lokale kennis of data uit participatietrajecten. De vaardigheden van individuele facilitators zijn gebaseerd op opleiding, ervaring en/of deskundigheid. Zij kunnen in algemene termen een adviserende, coördinerende of regisserende rol spelen en richten zich daarmee telkens op de ‘dramaturgie van overheidsbeleid’.
Door toepassing van deze vaardigheden kan een facilitator de rol van (informeel) adviseur, gespreksleider, deeltrajectbegeleider, procesbegeleider met afgebakende rol, (deel) projectmanager, trainer, coördinator of bemiddelaar spelen. Deze rol hangt af van de verantwoordelijkheden binnen het traject en de toegepaste vaardigheden.
De (nieuwe) beroepsgroep bestaat uit individuele facilitators (die wel of niet samenwerken met andere professionals), facilitation-bureaus, facilitation-providers, facilitation-platformen/netwerken. Facilitators komen uit verschillende disciplines en bewegen zich op verschillende niveaus/generaties van burgerparticipatie. Individuele facilitators zijn bijvoorbeeld opbouwwerkers, communicatie-adviseurs, juristen, sociologen, bestuurskundigen, of mediators.
Facilitation kan ook als systeem worden uitgevoerd. Participatiemodellen en participatietrajecten worden dan in zekere zin geïnstitutionaliseerd en in de praktijk gebracht als inspraak-orgaan, informatie- of web-2.0-systeem, of een maatschappelijk project.
Facilitators spelen een mobiliserende en ondersteunende rol in participatieprocessen. De interventie van de facilitator is gericht op de sociale en institutionele werkelijkheid van burgerparticipatie, oftewel, zowel op het hoe als het waarom.
Door bottom-up professionalisering kan de unieke rol van de facilitator als procesbegeleider in de relatie overheid-burger worden uitgewerkt als bouwsteen van fundamenteel participatiebeleid.
