Wat is een beleidsbemiddelaar?
Een beleidsbemiddelaar is een onafhankelijke en neutrale procesbegeleider die wordt ingeschakeld om een bestuurlijke impasse te doorbreken of een complexe beleidskwestie op te lossen. Kan zijn in Ruimtelijke Ordening, kan zijn in het Sociaal Domein. Een beleidsbemiddelaar is een overheidsmediator, gespecialiseerd in het omgaan met een grote groep stakeholders, bijvoorbeeld burgers, bedrijven, belangenorganisaties alsook verschillende soorten bestuursorganen. De beleidsbemiddelaar is zeg maar de grote broer van de overheidsmediator.
Maar een beleidsbemiddelaar is meer dan een crisismanager. Hij of zij houdt zich ook bezig met overheidssystemen en overheidsorganisaties. Om nu en in de toekomst maatschappelijke kwesties en conflicten te kunnen oplossen, moet de overheid namelijk zelf ook ‘conflictvaardig’ zijn. Dat betekent dat procedures en werkprocessen ruimte moeten bieden voor conflicthantering en het verkennen van creatieve samenwerking.
Dat betekent dat overheidsprofessionals zoals bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders, de juiste instrumenten en vaardigheden tot hun beschikking moeten hebben om op een positieve manier met weerstand om te gaan. Daarom is een beleidsbemiddelaar ook een trainer en adviseur. Hij of zij helpt overheden en andere maatschappelijke organisaties om zich te equiperen voor de mondige burger van de toekomst.
Beleidsbemiddeling en overheidsmediation zijn meer dan alleen een specialisatie of een discipline. Deze disciplines vertegenwoordigen een gedachtengoed, een nieuwe kijk op de rol van de overheid in een complexe, pluriforme (en ook mondige) samenleving. Die rol is niet zozeer die van een regisseur maar meer van ‘convenor’ – een samenbrenger. Soms treedt de overheid op als bemiddelaar, soms is zij zelf partij. Soms probeert zij zelf het proces in goede banen te leiden, soms doet zij daarvoor een beroep op een onafhankelijke procesbegeleider.
Vanuit het perspectief van de beleidsbemiddelaar is de overheid van de toekomst niet een organisatie die zichtzelf ten alle tijden probeert te laten gelden, maar die op zoek is naar de beste manier om een maatschappelijke kwestie op te lossen. ‘Geëigende conflicthantering’, in het Engels ‘Appropriate Dispute resolution’ noemen we dat.
Wat kan een beleidsbemiddelaar?
Een beleidsbemiddelaar is een super-mediator. Hij of zij weet hoe je (strijdende) partijen bij elkaar brengt en samen ‘out-of-the-box’ oplossingen bedenkt. Maar een beleidsbemiddelaar weet ook hoe je dat doet in een politiek-bestuurlijk-juridische context. Een beleidsbemiddelaar weet bijvoorbeeld ook hoe je omgaat met een ‘rapportenstrijd’, wanneer de partijen hun eigen experts en hun eigen onderzoeken hebben die hun standpunt bevestigen.
Om voor dit soort wicked problems oplossingen te verzinnen, is meer nodig dan de standaard mediation-vaardigheden en interventies. Een beleidsbemiddelaar zorgt ervoor dat het proces van conflicthantering aansluit bij de politieke en bestuurlijke procedures. Een beleidsbemiddelaar zorgt ervoor dat (wetenschappelijke) kennis een plek krijgt in de besluitvorming. Een beleidsbemiddelaar weet wat je moet doen als er opeens niet 5 vertegenwoordigers maar 150 boze burgers voor het gemeentehuis staan.
Beleidsbemiddeling is een combinatie van mediation en participatie, zou je kunnen zeggen. Het is een methodiek die die put uit verschillende disciplines, zoals bestuurskunde, bestuursrecht, psychologie en sociologie. Het gaat over mensen maar ook over organisaties en systemen. Het gaat over belangen maar ook over waarden en culturen. Het is een multi-disciplinaire en integrale benadering van beleidsvraagstukken.
Of het nu in de rol van mediator, onafhankelijk voorzitter van een werkgroep of als facilitator van een participatietraject is, een beleidsbemiddelaar is iemand die midden in het vuur gaat zitten en een veilige sfeer weet te creëren waarin alle partijen hun stem kunnen laten horen en kunnen opkomen voor waar ze voor staan of geloven. Een beleidsbemiddelaar is neutraal maar betrokken, onafhankelijk maar ook een (proces)leider.
Ben jij een beleidsbemiddelaar?
Herken jij jezelf in deze woorden? Probeer jij als zelfstandige of als overheidsprofessional een manier te vinden om de wil van de meerderheid en de stem van de minderheid te combineren? Probeer je de zorgen van protesterende burgers of belangenorganisaties te integreren in het plan van de projectontwikkelaar? Haal je voldoening uit het samenbrengen van verschillende werelden? Ben je altijd op zoek naar die ideale oplossingen voor dat lastige vraagstuk? Dat ontbrekende puzzelstukje waarmee alles in het geheel opeens op z’n plaats valt?
De kans is dan groot dat jij eigenlijk al een beleidsbemiddelaar bent. Zelfs wanneer je voor de overheid werkt en formeel gesproken geen onafhankelijke procesbegeleider bent maar onderdeel van het ‘beslissingsbevoegde bestuursorgaan’. Een beleidsbemiddelaar is een verbinder, iemand die verschillende belangen en standpunten bij elkaar probeert te brengen. Iemand die in staat is zijn of haar eigen oordeel op te schorten en zich open te stellen voor nieuwe perspectieven. Iemand die ziet dat echt leiderschap dienend is.
Ons (bedrijfs)doel is om die visie in de praktijk te brengen. Om zelfstandige bemiddelaars EN overheidsprofessionals die een integrale aanpak van beleidskwesties voorstaan te stimuleren en ondersteunen. Een van de dingen die we daarvoor in het leven hebben geroepen is onze 6-daagse opleiding. Als je meer wilt weten of als je denkt dat je zelf al het nodige weet maar toch jouw rol als verbinder naar een hoger niveau wilt tillen, kijk dan eens naar het programma van onze opleiding.
Beleidsbemiddeling is niet de zoveelste training het is een roeping, een way of life of in ieder geval een way of working. Een beleidsbemiddelaar, dat ben je. Of je nu wilt of niet.
