Onlangs kwam ik bij mij in de buurt een typisch ‘wicked problem’ tegen. Een groep buurtbewoners verzetten zich tegen de bouw van nieuwe woningen en binden de strijd aan met de projectontwikkelaar èn de gemeente. Waarom gaan ze niet voor een gezamenlijk proces, bijvoorbeeld in de vorm van participatie of beleidsbemiddeling?
De driehoek
In gemeente X is rond 1975 door een projectontwikkelaar een perceel grond verworven om een nieuwe woonwijk te bouwen. In die tijd was er een reële kans dat over een driehoekig stuk van het perceel een nieuwe hoofdweg zou komen. Voor deze nieuwe hoofdweg moest de ‘driehoek’ gereserveerd blijven. De ontwikkelaar ging aan de slag en realiseerde een wijk van circa 600 woningen. De driehoek bleef een weiland.
In de jaren erna is het plan voor de nieuwe hoofdweg verlaten en zijn er naast de driehoek een HSL en busbaan aangelegd. De ontwikkelaar is nog steeds eigenaar van de driehoek en hij heeft in de loop van de tijd zonder succes enkele bouwplannen (met circa 30 en 75 woningen) proberen te ontwikkelen op het weiland.
De ontwikkelaar is recent met een nieuw plan van circa 100 woningen gekomen en vraagt de gemeente daaraan medewerking te geven. De gemeente staat daar positief tegenover. Er is behoefte aan meer woningen in de gemeente en het gebied mag bebouwd worden.
De huidige bewoners ervaren het anders: hun rustige en ruime woonwijk ligt aan de rand van de gemeente en de driehoek is een groene rand waarop de bewoners met plezier uitkijken op foeragerende ganzen en zwanen. Bij de bouw van de wijk heeft de toenmalige wethouder gezegd dat er geen woningen meer bij zouden komen. Groot was hun verbazing (en schrik) toen er geruchten kwamen over bouwplannen.
Na contact met de gemeente komt er een informatie-avond waar een ‘compleet uitgewerkt’ bouwplan wordt getoond en er kan zelfs op een woning ingetekend worden! De bewoners voelen zich compleet overvallen met het plan waarvan ze de vervelende gedachte hebben dat de gemeente en de ontwikkelaar het al met elkaar eens zijn en dat het plan kan en mag doorgaan (terwijl er een bestemmingswijziging nodig is).
De bezwaren van de bewoners
Veel bewoners hebben bewust gekozen om in deze wijk te komen wonen vanwege de rust en veiligheid. Er zijn dan ook veel jonge kinderen die nu heerlijk in de wijk kunnen spelen en met de extra autobewegingen wordt het er een stuk onveiliger op. Op het weiland wordt jaarlijks aan het eind van de zomervakantie het Jeugdfestival gehouden en daar beleven veel lagereschoolkinderen een topweek.
Daarnaast hebben de bewoners ook andere bezwaren met dit plan: de ontsluiting moet door de bestaande smalle straten (te vol met geparkeerde auto’s), de mooie groene beleving van de wijk verdwijnt, een calamiteitenroute komt over een huidige kinderspeelplek etc.
De mening van de bewoners is ‘laat het gewoon zo’ en plemp het laatste weiland niet vol met woningen. De wijk heeft zich verenigd tegen het bouwplan: ze hebben een actieve meedenkgroep opgericht, een verzorgde website gemaakt voor informatie-uitwisseling, men zoekt publiciteit en benadert de wethouder en gemeenteraadsleden.
Volgens de gemeente verkeert het bouwplan in de verkennende fase en zijn er nog geen besluiten genomen. Toch zorgt het plan al voor onrust en wantrouwen bij de bewoners.
Een gezamenlijke proces?
Met een participatietraject was deze situatie voorkomen. De gemeente of, in lijn van de Omgevingswet, de ontwikkelaar als initiatiefnemer, kan een participatie starten.
In zo’n traject trekken de partijen (gemeente, ontwikkelaar, bewoners en eventueel andere belanghebbenden) samen op, eventueel onder leiding van een onafhankelijke voorzitter of beleidsbemiddelaar. De betrokkenen brengen hun belangen in en kijken gezamenlijk hoe daar zo goed mogelijk aan tegemoet gekomen kan worden.
Onder aansturing van een onafhankelijke procesbegeleider wordt een plan er veelal kwalitatief beter van. Het levert een tijd- en kostenbesparing op. Partijen voelen zich gehoord en er ontstaat een positieve(re) sfeer rond het plan.
Naast de wensen van de bewoners, de gemeente en de ontwikkelaar zijn er vele ruimtelijke en technische zaken uit te zoeken. Denk aan de ontsluiting met verkeersveiligheid, de mogelijke toename van geluidoverlast, waterberging en waar kan het Jeugdfestival gehouden worden.
Door er een gezamenlijk proces van te maken, is er veel meer kans dat er breed gedragen resultaten komen waarbij elke partij weet dat zijn belang correct is meegewogen.
